Dialogus de Virtute Militari - A Dialogue on Military Virtue
A Latin and English intralinear
Part A (Interleaved Text)
Marcus: Marcus: Gaī, Gaius, amīce friend cārissime, most dear, quid what agis are you doing vesperī? evening?
Gaius: Gaius: Bene Well mē myself habeō, I have, Marce. Marcus. Sed But tū you videris seem esse to be lassus. tired.
Marcus: Marcus: Lassus? Tired? Ego? I? Minimē Not at all vērō! truly! Hodiē Today enim for trēs three hōrās hours continuās continuous exercuī I exercised in in campō field Martiō. of Mars.
Gaius: Gaius: Trēs Three hōrās? hours? Miror I wonder quod that adhūc still stāre to stand potes. you are able. Ego I ipse myself quinque five hōrās hours exercuī. exercised.
Marcus: Marcus: Fortasse Perhaps numerāre to count nescīs. you don't know. Nam For tē you vīdī I saw post after duās two hōrās hours ad to tabernam tavern currentem. running.
Gaius: Gaius: Ad To tabernam tavern nōn not cucurrī, I ran, sed but ad to armāmentārium armory properāvī. I hastened. Taberna The tavern erat was in in viā. the way.
Marcus: Marcus: Certē, Certainly, certē. certainly. Et And fortasse perhaps vīnum wine quod which nunc now in in ōre mouth tuō your oleō I smell erat was in in armāmentāriō? the armory?
Gaius: Gaius: Audī Listen mē, to me, Marce. Marcus. Sī If dē about virtūte virtue mīlitārī military loquī to speak vīs, you wish, dīcam I will tell tibī you quid what herī yesterday fēcī. I did.
Marcus: Marcus: Quid What igitur therefore fēcistī? did you do? Num Surely not iterum again dē about piscātū fishing tuō your mīrābilī wonderful narrābis? will you tell?
Gaius: Gaius: Piscātus Fishing meus my nōn not erat was lūdus! a game! Piscem A fish tantae of such magnitūdinis size cēpī I caught ut that vix scarcely eum it ferre to carry possem. I could.
Marcus: Marcus: Ita? Really? Et And ubi where est is hic this piscis fish ingēns? huge?
Gaius: Gaius: Ēlāpsus It slipped away est is cum when gladium sword meum my in in flūmen river cecidisset. had fallen.
Marcus: Marcus: Gladius The sword tuus your cecidit fell in into flūmen? the river? Quōmodo How hoc this centuriōnī to the centurion explicāvistī? did you explain?
Gaius: Gaius: Dīxī I said mē me gladium the sword prōiēcisse to have thrown ut in order to barbarum a barbarian trans across flūmen the river interficerem. I might kill.
Marcus: Marcus: Et And crēdidit? he believed?
Gaius: Gaius: Post After multās many plagas blows crēdidit. he believed. Sed But dīc tell mihi, me, quid what dē about tuā your fugā flight ab from asinō? the donkey?
Marcus: Marcus: Nōn Not fūgī! I fled! Prūdenter Prudently mē myself recēpī. I withdrew. Asinus The donkey ille that rabiōsus mad erat. was.
Gaius: Gaius: Rabiōsus? Mad? Asinus The donkey centuriōnis of the centurion quī which vix scarcely ambulāre to walk potest is able propter because of senectūtem? old age?
Marcus: Marcus: Vidētur It seems placidus, peaceful, sed but oculōs eyes habet it has malignōs. malicious. Crede Believe mihi. me.
[Intrat Centurio] [The Centurion enters]
Centurio: Centurion: Quid What hīc here agitis, are you doing, mīlitēs? soldiers?
Marcus et Gaius: Marcus and Gaius: Nihil, Nothing, centuriō! centurion! Dē About rēbus matters mīlitāribus military colloquēbāmur! we were conversing!
Centurio: Centurion: Ita So vērō? indeed? Audīvī I heard vōs you dē about asinīs donkeys et and piscibus fish disputantēs. disputing.
Marcus: Marcus: Dē About hostibus enemies ferōcibus... fierce...
Centurio: Centurion: Satis! Enough! Crās Tomorrow manē morning ambō both stābula the stables purgābitis. you will clean. Et And asinum the donkey meum my cūrābitis. you will care for.
Gaius: Gaius: Sed But centuriō... centurion...
Centurio: Centurion: Nōnne Surely vīrī men tam so fortēs brave asinum a donkey senem old timēre to fear nōn not dēbent? ought?
Marcus: Marcus: [susurrat] [whispers] Vidēsne Do you see nunc now oculōs the eyes eius its malignōs? malicious?
Gaius: Gaius: [susurrat] [whispers] Taceās! Be quiet! Plūra More stābula stables nōn not volō! I want!
Part B (Complete Latin Text)
Marcus: Gaī, amīce cārissime, quid agis vesperī?
Gaius: Bene mē habeō, Marce. Sed tū vidēris esse lassus.
Marcus: Lassus? Ego? Minimē vērō! Hodiē enim trēs hōrās continuās exercuī in campō Martiō.
Gaius: Trēs hōrās? Miror quod adhūc stāre potes. Ego ipse quinque hōrās exercuī.
Marcus: Fortasse numerāre nescīs. Nam tē vīdī post duās hōrās ad tabernam currentem.
Gaius: Ad tabernam nōn cucurrī, sed ad armāmentārium properāvī. Taberna erat in viā.
Marcus: Certē, certē. Et fortasse vīnum quod nunc in ōre tuō oleō erat in armāmentāriō?
Gaius: Audī mē, Marce. Sī dē virtūte mīlitārī loquī vīs, dīcam tibī quid herī fēcī.
Marcus: Quid igitur fēcistī? Num iterum dē piscātū tuō mīrābilī narrābis?
Gaius: Piscātus meus nōn erat lūdus! Piscem tantae magnitūdinis cēpī ut vix eum ferre possem.
Marcus: Ita? Et ubi est hic piscis ingēns?
Gaius: Ēlāpsus est cum gladius meus in flūmen cecidisset.
Marcus: Gladius tuus cecidit in flūmen? Quōmodo hoc centuriōnī explicāvistī?
Gaius: Dīxī mē gladium prōiēcisse ut barbarum trans flūmen interficerem.
Marcus: Et crēdidit?
Gaius: Post multās plagās crēdidit. Sed dīc mihi, quid dē tuā fugā ab asinō?
Marcus: Nōn fūgī! Prūdenter mē recēpī. Asinus ille rabiōsus erat.
Gaius: Rabiōsus? Asinus centuriōnis quī vix ambulāre potest propter senectūtem?
Marcus: Vidētur placidus, sed oculōs habet malignōs. Crede mihi.
[Intrat Centurio]
Centurio: Quid hīc agitis, mīlitēs?
Marcus et Gaius: Nihil, centuriō! Dē rēbus mīlitāribus colloquēbāmur!
Centurio: Ita vērō? Audīvī vōs dē asinīs et piscibus disputantēs.
Marcus: Dē hostibus ferōcibus...
Centurio: Satis! Crās manē ambō stābula purgābitis. Et asinum meum cūrābitis.
Gaius: Sed centuriō...
Centurio: Nōnne vīrī tam fortēs asinum senem timēre nōn dēbent?
Marcus: [susurrat] Vidēsne nunc oculōs eius malignōs?
Gaius: [susurrat] Taceās! Plūra stābula nōn volō!
✾ ❦ ✾ ❦ ✾ ✾ ❦ ✾ ❦ ✾ ✾ ❦ ✾ ❦ ✾